بررسی فضای صدور روایات امام رضا (علیه السلام)

شناخت فضای صدور روایات معصومان آنچنان اهمیت دارد که گاه بدون در نظر گرفتن آن، به فهمی نادرست و چه بسا گمراه کننده خواهیم رسید به عبارت دیگر در بسیاری از موارد باید بدانیم که معصوم، در هنگام بیان سخن یا انجام عمل خود در چه شرایطی هست یا مخاطب در چه وضعیتی قرار دارد و از این دست مجهولات که باید به آنها پاسخ روشنی داده شود. احادیث امام رضا(علیه السلام) هم از این قاعده مستثنی نیستند و برای شناخت بهتر و صحیح آنها باید به قرائن مقامی (فضای صدور) عصر حضرت دقت بیشتری مبذول داشت. به کمک روایات حضرت رضا(علیه السلام) و دیگر معصومان، کتب تاریخی و ملل و نحل می توان به فضای صدور احادیث امام دست پیدا کرد. اهل حدیث، معتزله، واقفیه، غلات، خوارج، مرجئه، خلفای بنی العباس (مأمون) و سادات حسنی و حسینی از فرق و جریان هایی هستند که در جای جای روایات حضرت حضور دارند بنابراین با دقت در عقاید و فعالیت های آنها می توان شناخت نسبتا کاملی از احادیث امام به دست آورد به طوری که با حضور آنها بود که امام به رد عقایدی چون؛ تشبیه و تجسیم، اختیار محض، جبر مطلق، قائم بودن امام هفتم پرداختند و با جریان ها و اقداماتی مثل؛ غصب خلافت، ادعای دروغین امامت و اسرائیلیات مقابله کردند و همچنین به اثبات و تبیین مباحثی مانند؛ بداء، عصمت انبیاء، نبوت پیامبر اکرم، جایگاه الهی و فضیلت اهل بیت، اهمیت ایمان و عمل و احکام فقه شیعه مبادرت ورزیدند.